Από το βιβλίο “ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ” ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Β΄

ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
"ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ"
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Αγαθή διάθεση

-                    Γέροντα, τι θα γίνουν οι άνθρωποι που έχουν καλωσύνη αλλά δεν πιστεύουν;

-                    Νομίζεις ότι δεν πιστεύουν; Αλλά ας πούμε ότι δεν πιστεύουν. Όταν ήταν μικροί, η μάνα τους δεν τους  κοινωνούσε; Αλλά και να μην τους κοινωνούσε , δεν βαφτίσθηκαν, δεν μυρώθηκαν; Δεν είναι γεννημένοι από ορθόδοξες και  βαφτισμένες μάνες; Ε, αυτούς τους ανθρώπους που έχουν καλωσύνη,  θα δης, ο Καλός Θεός  θα τους βολέψη με κάποιο τρόπο, είτε με δοκιμασίες είτε με μια αρρώστια είτε με ταλαιπωρίες είτε με έναν σεισμό είτε με έναν κεραυνό είτε με έναν κατακλυσμό  είτε με έναν λόγο κ.λ.π. , και τελικά θα τους πάη στον Παράδεισο. Πολλές φορές ίσως παρουσιασθή και ένας Άγιος ή ένας Άγγελος  σε έναν τέτοιο άνθρωπο .παρόλο που δεν δικαιούται αυτήν την μεγάλη ευλογία. Μπορεί όμως να το κάνη και αυτό ο Χριστός ,αφού πρώτα χρησιμοποιήση όλα τα άλλα.  Αλλά συχνά τι παθαίνουν οι άνθρωποι αυτοί; Πηγαίνει ο διάβολος και τους ξεγελάει και πολλοί , οι καημένοι , πλανιούνται , γιατί αρχίζει ο διάβολος να τους λέη: « Α, εσένα σου έδειξε τέτοιο μεγάλο θαύμα ,γιατί μπορείς να σώσης τον κόσμο » . Και ο ταλαίπωρος δεν λέει: « Θεέ μου, πώς να Σε ευχαριστήσω; Εγώ δεν ήμουν άξιος για τέτοια χάρη » . Αντί δηλαδή να νιώση συντριβή , δέχεται τους λογισμούς που του φέρνει ο διάβολος και υπερηφανεύεται . Μετά ξαναπηγαίνει ο διάβολος και του στήνει « τηλεόραση », του δείχνει Αγγέλους, Αγίους και του λέει: « Εσύ θα σώσης την οικουμένη » . Αν αυτός ο άνθρωπος συνέλθη, πάλι ο Καλός ο Θεός θα τον βοηθήση.

Πάντως να μην ξεχνούμε ότι όλοι έχουμε κληρονομιά από τον θεό  ,για αυτό σε όλους τους ανθρώπους στο βάθος υπάρχει καλωσύνη . Ο διάβολος όμως όλα τα μολύνει. Μερικοί έχουν διατηρήσει αυτήν την καλωσύνη ,έστω κι αν δεν ζουν κοντά στην Εκκλησία. Ε, αυτούς θα τους βολέψη ο Θεός. Για αυτό, όταν βλέπετε άνθρωπο να έχη παρασυρθή και να έχη αμαρτωλή ζωή, αλλά να είναι πονόψυχος – βλέπει λ.χ. έναν άρρωστο και ραγίζει η καρδιά του, έναν φτωχό και τον βοηθάει  –  από εκεί να καταλάβετε ότι αυτόν δεν θα τον αφήση ο Θεός , θα τον βοηθήση. Και όταν βλέπετε έναν άνθρωπο απομακρυσμένο από τον Θεό να είναι σκληρός , άσπλαχνος κ.λ.π. ,τότε πρέπει να κάνετε μέρα- νύχτα προσευχή, να κάνη « αποβίβαση » ο Θεός στην καρδιά του , για να πάρει στροφή.

Τα κρίματα του θεού είναι άβυσσος. Ένα πράγμα ξέρω: όσοι ζουν κοσμική ζωή , γιατί δεν βοηθήθηκαν , αλλά παρασύρθηκαν ή και σπρώχθηκαν στο κακό , ενώ είχαν καλή διάθεση , αυτοί συγκινούν τον Θεό και ο Θεός θα τους βοηθήση. Θα χρησιμοποιήση διάφορους τρόπους ,να βρουν τον δρόμο τους . Δεν θα τους αφήση. Ακόμη και την ώρα του θανάτου θα τους οικονομήση να βρίσκωνται σε καλή κατάσταση.

« Αιτείτε και δοθήσεται ημίν »

-         Γέροντα, γιατί πρέπει να ζητάμε από τον Θεό να μας βοηθάη ,αφού ξέρει τις ανάγκες μας;

-         Γιατί υπάρχει ελευθερία. Και μάλιστα, όταν πονάμε για τον πλησίον μας και Τον παρακαλούμε να τον βοηθήση, πολύ συγκινείται ο Θεός ,γιατί τότε επεμβαίνει, χωρίς να παραβιάζεται το αυτεξούσιο. Ο Θεός έχει όλη την καλή διάθεση να βοηθήση τους ανθρώπους που υποφέρουν. Για να τους βοηθήση όμως, πρέπει κάποιος να Τον παρακαλέση. Γιατί, αν βοηθήση κάποιον ,χωρίς κανείς να Τον παρακαλέση, τότε ο διάβολος θα διαμαρτυρηθεί και θα πη: « Γιατί τον βοηθάς  και παραβιάζεις το αυτεξούσιο; Αφού είναι αμαρτωλός, ανήκει σε εμένα » . Εδώ βλέπει κανείς και την μεγάλη πνευματική αρχοντιά του Θεού, που ούτε στον διάβολο δίνει το δικαίωμα να διαμαρτυρηθεί. Για αυτό θέλει να Τον παρακαλούμε, για να επεμβαίνη – και θέλει ο Θεός να επεμβαίνη αμέσως, αν είναι  για το καλό μας - , και να βοηθάη τα πλάσματά Του ανάλογα με τις ανάγκες τους. Για τον κάθε άνθρωπο ενεργεί ξεχωριστά, όπως συμφέρει στον καθέναν καλύτερα.

Ο Θεός λοιπόν αλλά και οι Άγιοι για να βοηθήσουν ,πρέπει ο ίδιος ο άνθρωπος να το θέλη και να το ζητά ,αλλιώς δεν επεμβαίνουν. Ο Χριστός ρώτησε τον παράλυτο: « Θέλεις υγιής γενέσθαι; » . Αν δεν θέλη ο άνθρωπος ,το σέβεται ο Θεός. Αν κάποιος δεν θέλη να πάη στον παράδεισο, ο Θεός δεν τον παίρνει. Εκτός αν ήταν αδικημένος και είχε άγνοια, οπότε δικαιούται την θεία βοήθεια. Διαφορετικά , δεν θέλει να επέμβη ο Θεός. Ζητά κανείς βοήθεια ,και ο  Θεός και οι Άγιοι την δίνουν. Μέχρι να ανοιγοκλείσης τα μάτια σου ,έχουν κιόλας βοηθήσει. Μερικές φορές δεν προλαβαίνεις ούτε να τα ανοιγοκλείσης . Τόσο γρήγορα βρίσκεται ο Θεός δίπλα σου.

« Αιτείτε και δοθήσεται » , λέει η Γραφή. Αν δεν ζητάμε βοήθεια από τον Θεό , θα σπάζουμε τα μούτρα μας. Ενώ, όταν ζητάμε την θεία βοήθεια , ο Χριστός μας δένει με ένα σχοινάκι και μας συγκρατεί. Φυσάει ο αέρας από εδώ-εκεί ,αλλά, επειδή είμαστε δεμένοι, δεν κινδυνεύουμε. Όταν όμως ο άνθρωπος δεν καταλαβαίνει ότι ο Χριστός είναι που τον κρατάει, λύνεται πλέον από το σχοινάκι και τον χτυπούν οι άνεμοι από δω κι από κει και ταλαιπωρείται.

Να ξέρετε, μόνον τα πάθη και οι αμαρτίες είναι δικές μας . Ό,τι καλό κάνουμε είναι από τον Θεό, ό,τι ανοησίες κάνουμε είναι δικές μας. Λίγο η Χάρις του Θεού να μας αφήση, τίποτε δεν μπορούμε να κάνουμε. Όπως στην φυσική ζωή , λίγο το οξυγόνο να μας πάρη ο  Θεός ,αμέσως θα πεθάνουμε, έτσι και στην πνευματική ζωή , λίγο αν μας αφαιρέση την θεία Χάρη, πάει, χαθήκαμε.  Μια φορά ένιωθα στην προσευχή μια αγαλίαση. Ώρες στεκόμουν όρθιος και δεν ένιωθα καθόλου κούραση . Όσο προσευχόμουν, ένιωθα μια γλυκιά ξεκούραση ,κάτι που δεν μπορώ να το εκφράσω. Ύστερα μου πέρασε ένας λογισμός ανθρώπινος :  Επειδή μου λείπουν δυο πλευρά και εύκολα κρυώνω, σκέφθηκα, για να μην χάσω  αυτήν την κατάσταση και να προχωρήσω όσο πάει, να πάρω ένα σάλι, να τυλιχθώ, μήπως αργότερα κρυώσω. Μόλις δέχθηκα αυτόν τον λογισμό, αμέσως σωριάστηκα κάτω. Έμεινα πεσμένος κάτω μισή ώρα περίπου και μετά μπόρεσα να σηκωθώ να πάω στο κελλί να ξαπλώσω. Προηγουμένως ,όσο προχωρούσα στην προσευχή ,ένιωθα σαν ένα πούπουλο , ένα ελάφρωμα ,μια αγαλίαση, που δεν εκφράζεται. Μόλις όμως δέχθηκα αυτόν τον  λογισμό, σωριάσθηκα κάτω. Αν έφερνα έναν υπερήφανο λογισμό  και έλεγα λ.χ. « ζήτημα είναι ,αν υπάρχουν δύο-τρεις σε τέτοια κατάσταση » , τότε είναι που θα πάθαινα ζημιά. Σκέφθηκα ανθρώπινα ,όπως σκέφτεται ο κουτσός να πάρη τα δεκανίκια του , όχι δαιμονικά. Ήταν ένας φυσικός λογισμός , αλλά και πάλι είδες τι έπαθα.

Το μόνο που έχει ο άνθρωπος είναι μια διάθεση και ανάλογα με αυτήν τον βοηθάει ο Θεός. Για αυτό λέω, όσα αγαθά έχουμε είναι δώρα του Θεού. Τα έργα μας είναι μηδέν και οι αρετές μας είναι μια συνέχεια από μηδενικά. Εμείς θα προσπαθούμε να προσθέτουμε συνέχεια μηδενικά και να παρακαλούμε τον Χριστό να βάλη την μονάδα στην αρχή, για να γίνουμε πλούσιοι. Εάν δεν βάλη τη μονάδα ο Χριστός στην αρχή, χαμένος ο κόπος. 

Ερμηνείες των προφητειών

-                    Γέροντα, μερικοί λένε: « Ότι είναι γραμμένο από τον Θεό, αυτό θα γίνη. Τι να μας απασχολή; » .

-                    Ναι, το λένε, αλλά δεν είναι έτσι βρε παιδάκι μου! Και εγώ ακούω μερικούς να λένε: « Οι Εβραίοι δεν είναι τόσο κουτοί να προδοθούν με το 666, αφού το λέει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στην Αποκάλυψη. Αν ήταν, θα το έκαναν με πιο έξυπνο τρόπο , πιο κρυφά » . Ε, καλά  οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι δεν ήξεραν την Παλιά Διαθήκη; Ο Άννας και ο Καϊάφας δεν ήξεραν καλύτερα από όλους ότι έγραφε πώς για « τριάκοντα αργύρια » θα προδώσουν τον Χριστό; Γιατί δεν ζητούσαν τριάντα ένα ή είκοσι εννέα αργύρια και ζήτησαν « τριάκοντα » ; Αλλά ήταν τυφλωμένοι . Ήξερε ο Θεός ότι έτσι θα γίνουν. Ο Θεός προγνωρίζει, δεν προορίζει- μόνον οι Τούρκοι πιστεύουν στο γραμμένο, στο κισμέτ. Ο Θεός γνωρίζει ότι αυτό θα γίνη  έτσι, και ο άνθρωπος το κάνει από χαζομάρα. Δεν είναι ότι ο Θεός έβγαλε μια διαταγή , αλλά βλέπει την κακία των ανθρώπων πού θα φθάση και ότι η γνώμη τους δεν θα αλλάξη. Όχι ότι τα κανόνισε έτσι ο Θεός.

Άλλοι ασχολούνται με προφητείες και κάνουν δικές τους ερμηνείες! Δεν λένε τουλάχιστον « έτσι μου λέει ο λογισμός », αλλά « έτσι είναι » , και λένε ένα σωρό δικές τους θεωρίες. Μερικοί πάλι τα ερμηνεύουν όπως θέλουν , για να δικαιολογήσουν τα πάθη τους. Όπως αυτό που αναφέρει ο Άγιος Κύριλλος , « καλύτερα να μη συμβούν τα σημεία του Αντιχρίστου στην εποχή μας », ο άλλος που θέλει να δικαιολογήση τον εαυτό του , την δειλία του, λέει:  «  Α, βλέπεις ; Ο Άγιος Κύριλλος φοβήθηκε μήπως αρνηθή. Εγώ είμαι ανώτερος από τον Άγιο Κύριλλο; Επομένως και αν αρνηθώ τον Χριστό, δεν είναι τίποτε… » ! Ενώ ο Άγιος λέει να μη συμβούν, για να μη δουν τα μάτια του τον Αντίχριστο, όχι ότι φοβόταν. Βλέπεις ο διάβολος τι κάνει;

Δυστυχώς , και πάλι ορισμένοι « Γνωστικοί » φασκιώνουν τα πνευματικά τους τέκνα σαν τα μωρά, δήθεν για να μη στενοχωριούνται. « Δεν πειράζει αυτό. Δεν είναι τίποτε. Αρκεί εσωτερικά να πιστεύετε »!Ή λένε:  « Μη μιλάτε γι’ αυτό το θέμα- για τις ταυτότητες, το σφράγισμα- για να μη στενοχωριούνται οι άνθρωποι » .Ενώ αν τους πουν « να προσπαθήσουμε να ζούμε πιο πνευματικά, να είμαστε κοντά στο Χριστό,και μη φοβάστε τίποτε, στο κάτω-κάτω θα πάμε και μάρτυρες », θα τους προετοιμάσουν κάπως. Αν κανείς γνωρίση την αλήθεια, προβληματίζεται και ταρακουνιέται. Πονάει για την σημερινή κατάσταση , προσεύχεται και προσέχη να μην πέση σε καμιά παγίδα.

Τώρα όμως τι γίνεται; Εκτός που δίνουν μερικοί δικές τους ερμηνείες, φοβούνται και αυτοί σαν κοσμικοί, ενώ έπρεπε να ανησυχούν πνευματικά και να βοηθούν τους Χριστιανούς, βάζοντάς τους την καλή ανησυχία, και να τους τονώνουν  την πίστη, για να νιώθουν θεϊκή παρηγοριά. Απορώ, δεν τους προβληματίζουν όλα αυτά τα γεγονότα που συμβαίνουν; Γιατί δεν βάζουν έστω ένα ερωτηματικό για τις ερμηνείες του μυαλού τους; Και αν επιβοηθούν τον Αντίχριστο για το σφράγισμα, πώς παρασύρουν και άλλες ψυχές στην απώλεια; Η Γραφή , όταν λέη « …αποπλανάν, ει δυνατόν, και τους εκλεκτούς » , εννοεί ότι θα πλανηθούν αυτοί που τα ερμηνεύουν με το μυαλό.

Πίσω λοιπόν από το τέλειο σύστημα « κάρτας εξυπηρετήσεως » , ασφαλείας κομπιούτερ, κρύβεται η παγκόσμια δικτατορία , η σκλαβιά του Αντιχρίστου.  « … Ίνα δώσωσιν αυτοίς χάραγμα επί της χειρός αυτών της δεξιάς ή επί των μετώπων αυτών, και ίνα μη τις δύνηται αγοράσαι ή πωλήσαι , ει μη ο έχων το χάραγμα , το όνομα του θηρίου ή τον αριθμόν του ονόματος αυτού. Ώδε η σοφία εστίν. Ο έχων νουν ψηφισάτω τον αριθμόν του θηρίου. Αριθμός γαρ ανθρώπου εστί .Και ο αριθμός αυτού χξς’ » . 

Η παρουσία του Χριστιανού είναι ομολογία πίστεως

-                    Γέροντα, τα διάφορα κινήματα, οι διαμαρτυρίες που γίνονται από τους Χριστιανούς έχουν κάποιο αποτέλεσμα;

-                    Η παρουσία των Χριστιανών είναι πλέον ομολογία πίστεως. Μπορεί κανείς με την προσευχή να βοηθήση περισσότερο , αλλά την σιωπή του θα την εκμεταλλευτούν οι άλλοι και θα πουν: « Ο τάδε και ο τάδε δεν διαμαρτυρήθηκαν, επομένως είναι με το μέρος μας. Συμφωνούν μαζί μας. » . Αν δεν αρχίσουν μερικοί να κτυπούν το κακό, να ελέγχουν δηλαδή αυτούς που σκανδαλίζουν τους πιστούς, θα γίνη μεγαλύτερο κακό. Έτσι θα τονωθούν λίγο οι πιστοί , αλλά και θα εμποδιστούν λίγο όσοι πολεμούν την Εκκλησία. Η Εκκλησία δεν είναι δικό τους καΐκι , να κάνουν βόλτες. Είναι το σκάφος του Χριστού. Αυτοί είναι κατακριτέοι. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να έχουν μεγάλο μισθό, πολυτελές αυτοκίνητο, να τρέχουν στις διασκεδάσεις … Και ύστερα κάνουν νόμο να παντρεύωνται με πολιτικό γάμο, νομιμοποιούν τις αμβλώσεις…Τι θα κάνη ο Θεός, άλλο θέμα.

Και με τις βλάσφημες ταινίες που παρουσιάζουν, θέλουν να γελοιοποιήσουν τον Χριστό. Το κάνουν, για να πουν : « αυτός ήταν ο Χριστός, τώρα θα έρθη ο Μεσσίας » , και  να παρουσιάσουν μετά τον « Μεσσία »  τους. Εκεί το πάνε.

-                    Οι άνθρωποι , Γέροντα, τα πιστεύουν και βλάπτονται!

-                    Ο βλαμμένος βλάπτεται. Τα πιστεύει, γιατί θέλει να δικαιολογήση τα αδικαιολόγητα και να αναπαύση τον λογισμό του. Με όλα αυτά τα βλάσφημα πάνε να δικαιολογήσουν ηθικές αταξίες. Το έχουν παρακάνει. Είχαν κάνει μήνυση ότι η ταινία « Ο τελευταίος πειρασμός » προσβάλει την θρησκεία και οι εισαγγελείς είπαν: « Δεν είναι τίποτε ! » . Τέτοιες βλασφημίες δεν ακούσθηκαν ποτέ! Για μας η διαμαρτυρία για την βλάσφημη εκείνη ταινία ήταν ομολογία πίστεως. Βέβαια με όλα αυτά τα βλάσφημα γίνεται και ένα καλό. Χωρίζει η ήρα από το σιτάρι, κοσκινίζεται ο κόσμος.

-                    Υπάρχουν ,Γέροντα, κάποια θέματα για τα οποία πρέπει να αμύνεται κανείς, είτε ως άτομο είτε ως ομάδα, και κάποια για τα οποία δεν πρέπει; Π.χ. εσείς, όταν σας είπαν ότι είστε αιρετικός , απαντήσατε, ενώ σε άλλες κατηγορίες σιωπήσατε.

Αυτό το λένε οι Άγιοι Πατέρες, δεν είναι ότι το λέω εγώ. Οποιαδήποτε άλλη κατηγορία με βοηθάει στην πνευματική ζωή, ενώ το « αιρετικός » με χωρίζει από τον Χριστό. 

Η πνευματική ειλικρίνεια χαρακτηρίζεται από την αγάπη

Ο κόσμος πάει άσχημα σήμερα, γιατί όλοι λένε μεγάλες « αλήθειες » ,που δεν ανταποκρίνονται όμως στην πραγματικότητα. Τα γλυκά λόγια και οι μεγάλες αλήθειες έχουν αξία ,όταν βγαίνουν από αληθινά στόματα ,και πιάνουν τόπο μόνο στους καλοπροαίρετους ανθρώπους και σε εκείνους που έχουν καθαρό νου.

- Γέροντα, υπάρχει ειλικρίνεια κοσμική και ειλικρίνεια πνευματική;

- Ναι βέβαια. Η κοσμική ειλικρίνεια έχει αδιακρισία.

- Μιλάει δηλαδή κανείς ευκαίρως – ακαίρως ;

- Εκτός από αυτό. Η αλήθεια είναι αλήθεια. Αλλά, αν πης καμμιά φορά την αλήθεια χωρίς διάκριση ,αυτό δεν είναι αλήθεια. Π.χ. είναι αλήθεια ότι ο τάδε είναι βλαμμένος. Αν πας όμως να το πης αυτό ,δεν ωφελείς. Ή άλλος λέει: « Για να είμαι ειλικρινής, θα πάω να αμαρτήσω στην πλατεία » . Αυτό δεν είναι ειλικρίνεια. Όποιος έχει πολλή διάκριση ,έχει αρχοντική αγάπη ,θυσία και ταπείνωση ,και την πικρή ακόμη αλήθεια την λέει με πολλή απλότητα και την γλυκαίνει με την καλωσύνη του ,με αποτέλεσμα να ωφελή πιο θετικά από τα γλυκά λόγια, όπως τα πικρά φάρμακα ωφελούν περισσότερο από τα γλυκά σιρόπια.

Η αλήθεια, όταν χρησιμοποιήται χωρίς διάκριση, μπορεί να κάνει έγκλημα. Μερικοί ενεργούν εν ονόματι της αλήθειας και εγκληματούν. Όταν κανείς έχη ειλικρίνεια χωρίς διάκριση, μπορεί να κάνη διπλό κακό. Πρώτα στον εαυτό του και ύστερα στους άλλους, γιατί αυτή η ειλικρίνεια δεν έχει σπλάχνα. Όποιος θέλει να είναι πράγματι ειλικρινής , ας ξεκινήση να είναι ειλικρινής πρώτα με τον εαυτό του, γιατί από εκεί ξεκινάει η πνευματική ειλικρίνεια. Όταν κανείς δεν είναι ειλικρινής με τον εαυτό του, κοροϊδεύει και αδικεί τουλάχιστον μόνον τον εαυτό του. Όταν όμως συμπεριφέρεται χωρίς ειλικρίνεια προς τους άλλους, αμαρτάνει θανάσιμα, γιατί κοροϊδεύει τους άλλους.

- Μπορεί , Γέροντα, να κινήται κανείς έτσι από απλότητα;

- Τι απλότητα! Που την βρήκες σε ένα τέτοιο άνθρωπο την απλότητα! Αν είναι παιδάκι , θα έχη απλότητα . Αν είναι Άγιος ,θα έχη απλότητα. Αν είναι μεγάλος και δεν είναι καθυστερημένος στο μυαλό και κινήται έτσι, θα είναι διάβολος.

- Και πώς αισθάνεται αυτός;

- Κόλαση σωστή. Ο ένας πειρασμός διαδέχεται τον άλλο. Συνέχεια πειρασμοί.

- Γέροντα, δεν πρέπει όμως να φέρεται κανείς με ευθύτητα;

- Η ευθύτητα ,έτσι όπως την χρησιμοποιούν πολλοί, έχει ένα νομικό πνεύμα. « Είμαι ευθύς, λένε, “ κηρύττω επί των δωμάτων ” », και κάνουν τον άλλον ρεζίλι, αλλά τελικά γίνονται οι ίδιοι ρεζίλι. 

Η ποιότητα της προσευχής μετράει

-         Γέροντα, όταν έχουμε ένα σοβαρό αίτημα για κάποιο σοβαρό θέμα , μήπως πρέπει η προσευχή να συνοδεύεται με νηστεία;

-         Αυτό δεν χρειάζεται συζήτηση. Είναι κάτι το οποίο επιβάλλεται. Η νηστεία,  η άσκηση ,είναι προϋποθέσεις. Αλλά για να γίνη σωστή προσευχή ,πρέπει να πονάη κανείς για τους άλλους. Γιατί είναι και τυπικό πολλών Χριστιανών της εποχής μας να μη θέλουν να στενοχωρηθούν. Και συνταξιούχοι ακόμη που όλη τη μέρα κάθονται ,δεν πάνε να πλησιάσουν ένα παιδί εγκαταλελειμμένο ,γιατί αυτό έχει φασαρία. Θα φάνε, θα πιουν τον καφέ τους και θα κάνουν ένα περίπατο, θα πάνε σε ένα νοσοκομείο που έχει νοσοκόμους, σε κάτι οργανωμένο, για να δουν έναν άρρωστο ,γιατί αυτό είναι πιο εύκολο . Πάλι δηλαδή για να ευχαριστηθούν, οπότε αναπαύουν και τον λογισμό τους ότι έκαναν το καθήκον τους. Πόσους έχω στριμώξει να βοηθήσουν κάτι παιδάκια εγκαταλελειμμένα! Αυτοί τίποτε.

Στο Άγιον Όρος έκαναν κάπου Λιτανεία για την ανομβρία και ,αντί να βρέξη, έπιασε πυρκαγιά! Δεν γίνεται η Λιτανεία σαν να κάνουμε περίπατο. Θέλει να πονέσουμε. Μπορεί να παραμείνη πειρασμός ή μια δύσκολη κατάσταση ,αν κάνουμε καρδιακή προσευχή  οι καλόγεροι; Παρόλα τα δύσκολα χρόνια, βλέπω στα μοναστήρια να επικρατεί ένα πνεύμα… Να είμαστε χαρούμενοι! Εδώ καίγεται ο κόσμος! Μας ζητούν να κάνουμε μια αγρυπνία ,ας υποθέσουμε, για έναν άρρωστο, και ψάλλουμε « Ανοίξαντός Σου την χείρα » και χαιρόμαστε. Εμείς περνάμε ευχάριστα την ώρα μας και ο άλλος εν τω μεταξύ πεθαίνει. « Κάνουμε ,λέει, αγρυπνία για τον άρρωστο » . Τι αγρυπνία; Εσείς κάνετε διασκέδαση. Αυτό είναι πνευματική διασκέδαση. Μερικές φορές ,ούτε όταν ιερέας λέη « Υπέρ των εν ασθενείαις κατακειμένων » , προσευχόμαστε για έναν άρρωστο. Θα βοηθούσαμε πιο πολύ ,αν κάναμε και λίγη ευχή με κομποσχοίνι. Δεν λέω να καταργήσουμε τις πανηγυρικές αγρυπνίες που προβλέπει το τυπικό, αλλά σε τέτοιες περιπτώσεις να διαθέτουμε και λίγη ώρα, για να κάνουμε τουλάχιστον ένα-δυο κομποσχοίνια λέγοντας « Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον τον δούλον σου » .

Όλη η βάση είναι η ποιότητα της προσευχής. Η προσευχή πρέπει να είναι καρδιακή, να γίνεται από πόνο. Για τον Θεό δεν μετράει τόσο η ποσότητα της προσευχής όσο η ποιότητα. Η προσευχή που γίνεται στα μοναστήρια έχει ποσότητα, αλλά δεν φθάνει αυτό. Τόσες ώρες προσευχή που γίνεται από τόσα άτομα, αν ήταν καρδιακή, θα είχε αλλάξει ο κόσμος. Για αυτό σκοπός είναι οι Ακολουθίες να γίνωνται από την καρδιά.

Η καρδιακή προσευχή βοηθάει όχι μόνον τους άλλους αλλά και τον ίδιο τον εαυτό μας, γιατί βοηθάει να έρθει η εσωτερική καλωσύνη. Όταν ερχώμαστε στην θέση του άλλου, έρχεται φυσιολογικά η αγάπη, ο πόνος, η ταπείνωση, η ευγνωμοσύνη μας στον θεό με τη συνεχή δοξολογία ,και τότε η προσευχή για τον συνάνθρωπό μας γίνεται ευπρόσδεκτη από τον Θεό και τον βοηθάει. 

Η σωτηρία της ψυχής μας

-                    Γέροντα, άλλοι νιώθουν σιγουριά ότι θα σωθούν και άλλοι αμφιβάλουν. Ποια είναι η πιο σωστή τοποθέτηση;

-                    Ο σκοπός είναι ο άνθρωπος να τηρή τις εντολές του Θεού. Ο πνευματικός άνθρωπος πρέπει να φτάση σε τέτοια κατάσταση, που, κι αν ο Θεός δεν του δώση τον Παράδεισο, να μην τον πειράξη. Πρέπει να καταλάβουμε καλά ότι σήμερα ζούμε, αύριο μπορεί να φύγουμε , και πρέπει να κοιτάξουμε πώς θα πάμε κοντά στον Χριστό. Όσοι κατόρθωσαν με την Χάρη του Θεού να γνωρίσουν την ματαιότητα αυτής της ζωής έλαβαν το μεγαλύτερο χάρισμα και δεν είναι ανάγκη να αποκτήσουν το διορατικό χάρισμα, για να προβλέπουν τα μέλλοντα, διότι αρκετό είναι κανείς να προβλέψη, να μεριμνήση για την σωτηρία της ψυχής του και να λάβη τα καλύτερα πνευματικά μέτρα, για να σωθή. Να, βλέπεις, ο Χριστός είπε: « Όσο αξίζει μια ψυχή, δεν αξίζει ο κόσμος όλος » . Πόση αξία δηλαδή έχει μια ψυχή! Για αυτό η σωτηρία της ψυχής είναι μεγάλο πράγμα!

-                    Δηλαδή, Γέροντα, δεν πρέπει να έχη κανείς την ελπίδα της σωτηρίας και τον φόβο της κολάσεως;

-                    Αν έχη την ελπίδα της σωτηρίας , δεν θα έχη τον φόβο της κολάσεως. Και για να έχη ο άνθρωπος την ελπίδα της σωτηρίας, θα πρέπει να είναι κάπως τακτοποιημένος. Τον άνθρωπο που αγωνίζεται με φιλότιμο, όσο μπορεί, και δεν έχει διάθεση να κάνη αταξίες , αλλά πάνω στον αγώνα του νικιέται- νικάει, νικιέται- νικάει, ο Θεός δεν θα τον αφήση. Αν έχη λίγη διάθεση να μη λυπήση τον Θεό, θα πάη στον Παράδεισο « με τα παπούτσια » . Ο φύσει αγαθός Θεός θα τον σπρώξη στον Παράδεισο σκανδαλωδώς. Θα οικονομήση να τον πάρη την ώρα που βρίσκεται σε μετάνοια. Μπορεί σε όλη του την ζωή να παλεύη, αλλά ο Θεός δεν θα τον αφήση. Θα τον πάρη στην καλύτερη ώρα.

Ο Θεός είναι καλός. Θέλει όλοι να σωθούμε. Αν ήταν να σωθούνε μόνο λίγοι, τότε γιατί σταυρώθηκε ο Χριστός; Δεν είναι στενή η πύλη του Παραδείσου. Χωράει όλους τους ανθρώπους που σκύβουν ταπεινά και δεν είναι φουσκωμένοι από υπερηφάνεια, αρκεί να μετανοήσουν, να δώσουν δηλαδή το φορτίο των αμαρτιών τους στον Χριστό, και τότε χωρούν να περάσουν εύκολα από την πύλη. Έπειτα έχουμε και το δικαιολογητικό ότι είμαστε χωματένιοι. Δεν είμαστε μόνον πνεύμα όπως οι Άγγελοι. Είμαστε όμως αδικαιολόγητοι , όταν δεν μετανοούμε και δεν πλησιάζουμε τον Σωτήρα μας ταπεινά. Ο ληστής στον σταυρό ένα « ευλόγησον » είπε και σώθηκε. Η σωτηρία του ανθρώπου εξαρτάται από το δευτερόλεπτο, όχι από το λεπτό. Ο άνθρωπος με έναν ταπεινό λογισμό σώζεται , ενώ αν φέρη έναν υπερήφανο λογισμό, τα χάνει όλα .

Από φιλότιμο και μόνον πρέπει να σωθούμε. Δεν υπάρχη μεγαλύτερος πόνος για τον Θεό από το να το να δη τον άνθρωπο στην κόλαση. Νομίζω ότι και μόνον η ευγνωμοσύνη στον Θεό για τις πολλές Του ευλογίες και η ταπεινή συμπεριφορά με αγάπη προς τις εικόνες Του , τους συνανθρώπους μας , με λίγο φιλότιμο αγώνα, είναι αρκετά, για να έχουμε αναπαυμένη την ψυχή μας και σε αυτήν την ζωή και στην άλλη.

Ο Θεός μας υπομένη

Σήμερα ο Θεός ανέχεται την κατάσταση. Ανέχεται, ανέχεται, για να είναι αναπολόγητος ο κακός. Είναι περιπτώσεις που ο Θεός επεμβαίνει άμεσα και αμέσως, ενώ σε άλλες περιπτώσεις περιμένει. Δεν δίνει αμέσως την λύση και περιμένει την υπομονή των ανθρώπων , την προσευχή, τον αγώνα. Τι αρχοντιά έχει ο Θεός! Ένας πόσους είχε σφάξει τότε με τον πόλεμο και ακόμη ζη. Θα του πη στην άλλη ζωή ο Θεός: «  Σε άφησα να ζήσης περισσότερο και από τους καλούς » . Δεν θα έχη ελαφρυντικά.

-                    Γέροντα, μερικοί τέτοιοι άνθρωποι , ενώ είναι βαριά άρρωστοι, πώς δεν πεθαίνουν;

-                    Φαίνεται έχουν βαριές αμαρτίες, για αυτό δεν πεθαίνουν. Περιμένει ο Θεός μήπως μετανοήσουν.

-                    Και τον κόσμο που παιδεύουν;

-                    Αυτοί που παιδεύονται και δεν φταίνε, αποταμιεύουν. Αυτοί που φταίνε, εξοφλούν.

-                    Γέροντα, τι θα πη « Πονηροί άνθρωποι και γόητες προκόψουν επί το χείρον, πλανώντες και πλανώμενοι» ;

-                    Κοίταξε. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν κάποιον εγωισμό και ο Θεός τους δίνει ένα σκαμπίλι να πάνε παρακάτω. Άλλοι έχουν λίγο παραπάνω εγωισμό και ο Θεός στους δίνει ένα σκαμπίλι και πάνε ακόμη παρακάτω. Αυτούς όμως που έχουν εωσφορική υπερηφάνεια, ο Θεός τους αφήνει. Μπορεί να φαίνεται ότι κάνουν προκοπή, αλλά τι προκοπή είναι αυτή; Μαύρη προκοπή. Και μετά δεν πέφτουν απλώς κάτω, αλλά πέφτουν κατ’ ευθείαν στο βάραθρο. Ο Θεός να φυλάη!

Ο Θεός την διάθεση βλέπει και βοηθάει

-                                                   Αν τα χρόνια μας ζητήσουν κάτι παραπάνω και δεν έχης πνευματική κατάσταση αλλά μόνο διάθεση, θα μπορέσης να σταθής;

Πως δεν θα μπορέσης; Ο Θεός την διάθεση του ανθρώπου βλέπει και βοηθάει. Ύστερα, συχνά , σε δύσκολες στιγμές, και άνθρωποι που δεν φαίνονται για παλικάρια, δείχνουν μεγάλη παλικαριά. Να, θυμάμαι, στον στρατό ήταν ένα υπολοχαγός που ποτέ δεν είχε δείξει ούτε θυσία ούτε παλικαριά. Μια φορά που κινδυνεύαμε να μας πιάσουν οι αντάρτες , είχε σταθή σε ένα εξωκκλήσι και με ένα αυτόματο τους καθήλωσε, μέχρι να οπισθοχωρήσουμε , και σωθήκαμε. Στάθηκε εκεί και έρριχνε με το πολυβόλο , πάνω-κάτω, αριστερά-δεξιά, και δεν τους άφηνε να περάσουν. Στο τέλος έφυγε, για να μην τον δούμε. Και ύστερα, ούτε καν είπε « εγώ τους καθυστέρησα και μπορέσατε να σωθήτε…» , για να καμαρώση κ.λ.π. Λέγαμε όλοι «ένα  αυτόματο μας έσωσε», έλεγε και αυτός: «Ένα αυτόματο μας έσωσε». Κι τελικά είδαμε ότι ο τάδε ήταν στην μονάδα , ο τάδε ήταν , εκείνος μόνον απουσίαζε και εξακριβώσαμε ότι αυτός ήταν. Αν τον έπιαναν οι αντάρτες, ξέρεις τι θα τραβούσε; Θα έβγαζαν όλο το άχτι τους επάνω του. Δεν θα του το χάριζαν, Σου λέει: “Εσύ μας έκανες τόση ζημιά. Έλα εδώ, να σου βγάλουμε τα νύχια με την πένσα”. Κοσμικός άνθρωπος και να κάνη τέτοια θυσία! Θυσιάστηκε, γιατί αυτός κινδύνευσε περισσότερο από όλους μας. Εσείς βάζετε τον εαυτό σας σε τέτοια θυσία; Εκείνος ούτε Πατερικά διάβαζε, ούτε από πνευματικά ήξερε… Τον γνώριζα ,είχε μια απλότητα, μια τιμιότητα . Και ήταν άλλοι που έβρισκαν κανένα σκοτωμένο αντάρτη , του έκοβαν το κεφάλι και το γύριζαν στο χωριό και έκαναν τον παλικαρά! Για αυτό δεν φθάνει να έχη κανείς μόνον παλικαριά, πρέπει να έχη και το πνεύμα της θυσίας , για να έχη αντίκρισμα η παλικαριά.

Ο Θεός φροντίζει πάντα για το καλό μας

Ο θεός είναι φύσει αγαθός και για το καλό μας φροντίζει πάντα, και όταν του ζητήσουμε κάτι, θα μας το δώση, εάν είναι για το καλό μας. Ό,τι είναι απαραίτητο για την σωτηρία της ψυχής μας και για τη σωματική μας συντήρηση , ο Θεός θα μας το δώση πλουσιοπάροχα και θα έχουμε την ευλογία Του. Ό,τι μας στερεί, είτε για να μας δοκιμάση είτε για να μας προφυλάξη, όλα να τα δεχώμαστε με χαρά ,αλλά και να τα μελετούμε ,για να ωφελούμαστε. Ξέρει πότε και πώς να οικονομάη το πλάσμα Του.  Βοηθάει με τον τρόπο  Του την ώρα που χρειάζεται. Πολλές φορές όμως το αδύνατο πλάσμα Του αδημονεί, γιατί το θέλει εκείνη την ώρα που το ζητάει, σαν το μικρό παιδί που ζητάει το κουλούρι από την μάνα του άψητο και δεν κάνει υπομονή να ψηθή. Εμείς θα ζητάμε , θα κάνουμε υπομονή και η Καλή μας Παναγία ,όταν είναι έτοιμο, θα μας το δώση.

- Γέροντα, οι Άγιοι πότε βοηθούν;

- Όποτε χρειάζεται να βοηθήσουν, όχι όποτε νομίζουμε εμείς ότι χρειάζεται να βοηθήσουν. Βοηθούν δηλαδή, όταν αυτό μας ωφελή. Κατάλαβες; Ένα παιδί π.χ. ζητάει από τον πατέρα του μοτοσακό, αλλά ο πατέρας του δεν του παίρνει. Το παιδί του λέει: « Το θέλω το μοτοσακό ,γιατί κουράζομαι να πηγαίνω με τα πόδια, παιδεύομαι » . Ο πατέρας του όμως δεν του παίρνη μοτοσακό ,γιατί φοβάται μη σκοτωθή. « Θα σου πάρω αργότερα αυτοκίνητο » , του λέει. Βάζει λοιπόν χρήματα στην Τράπεζα και , όταν μαζευτούν ,θα του πάρη αυτοκίνητο. Έτσι και οι Άγιοι ξέρουν πότε πρέπει να μας βοηθήσουν.

- Γέροντα, το έλεος του Θεού πως το νιώθουμε;

- Το έλεος του Θεού είναι η θεία παρηγοριά που νιώθουμε μέσα μας. Τα φέρνει έτσι ο Θεός , ώστε να μην αναπαυώμαστε στην ανθρώπινη παρηγοριά και να καταφεύγουμε στην θεία. Βλέπεις, οι Έλληνες  λ.χ. της Αυστραλίας , επειδή βρέθηκαν τελείως μόνοι τους ,πλησίασαν τον Θεό περισσότερο από άλλους ξενιτεμένους, όπως της Γερμανίας ,που ήταν πιο κοντά στην πατρίδα  και βρήκαν εκεί και άλλους Έλληνες. Η δυσκολία πολύ τους βοήθησε να γαντζωθούν στον Θεό. Όλοι ξεκίνησαν με μια βαλίτσα, βρέθηκαν μακριά από την πατρίδα, μακριά από τους συγγενείς. Έπρεπε να βρουν δουλειά , να βρουν δάσκαλο για τα παιδιά τους κ.λ.π. χωρίς βοήθεια από πουθενά. Για αυτό στράφηκαν στον Θεό και κράτησαν την πίστη τους. Ενώ στην Ευρώπη οι Έλληνες που δεν είχαν αυτές τις δυσκολίες, δεν έχουν αυτή τη σχέση με τον Θεό.   

Οι ευεργεσίες του Θεού ραγίζουν την καρδιά.

-                                Γέροντα, τι θέλει από εμάς ο Θεός;

-                                Ο Θεός από εμάς θέλει την προαίρεσή μας, την αγαθή μας διάθεση , που θα την εκδηλώνουμε με τον έστω και λίγο φιλότιμο αγώνα μας , και την συναίσθηση της αμαρτωλότητός μας. Όλα τα άλλα  τα δίνει Εκείνος. Δεν χρειάζονται μπράτσα στην πνευματική ζωή. Να αγωνιζώμαστε ταπεινά, να ζητούμε το έλεος του Θεού και να Τον ευγνωμονούμε για όλα. Αυτός που εγκαταλείπεται στα χέρια του Θεού, χωρίς κανένα δικό του σχέδιο, περνά στο σχέδιο του Θεού. Όσο ο άνθρωπος είναι γαντζωμένος στον εαυτό του, μένει πίσω. Δεν προχωράει πνευματικά , γιατί εμποδίζει το έλεος του Θεού. Για να προκόψη, χρειάζεται πολλή εμπιστοσύνη στον Θεό.

Ο Θεός κάθε στιγμή χαϊδεύει με την αγάπη Του τις καρδιές όλων των ανθρώπων ,αλλά εμείς δεν το καταλαβαίνουμε ,γιατί οι καρδιές μας έχουν πιάσει πουρί. Όταν καθαρίση την καρδιά του ο άνθρωπος, συγκινείται, διαλύεται, τρελλαίνεται, γιατί βλέπει τις ευεργεσίες ,τις καλωσύνες του Θεού , που όλους τους αγαπά το ίδιο. Για αυτούς που ταλαιπωρούνται ,πονάει. Για αυτούς που ζουν πνευματική ζωή ,χαίρεται. Είναι αρκετό και μόνον οι ευεργεσίες του Θεού, αν τις σκεφθή μια φιλότιμη ψυχή , να την τινάξουν στον αέρα. Πόσο μάλλον ,εάν σκεφθή και τις πολλές της αμαρτίες και την πολλή ευσπλαχνία του Θεού! Όταν βλέπη ο άνθρωπος την φροντίδα του Θεού, αν έχουν καθαρίσει τα μάτια της ψυχής του, αισθάνεται και ζη όλη την θεία πρόνοια με την ξεφλουδισμένη ευαίσθητη καρδιά του και διαλύεται πια από την ευγνωμοσύνη. Παλαβώνει με την καλή έννοια. Γιατί οι δωρεές του Θεού, όταν ο άνθρωπος τις αισθάνεται, δημιουργούν ρωγμή στην καρδιά του, την ραγίζουν. Έπειτα, καθώς το χέρι του Θεού χαϊδεύει την φιλότιμη καρδιά και εγγίζει την ρωγμή, τινάζεται εσωτερικά  ο άνθρωπος και μεγαλώνει η ευγνωμοσύνη του προς τον Θεό. Όσοι αγωνίζονται και συναισθάνονται την αμαρτωλότητά τους και τις ευεργεσίες του Θεού και εμπιστεύονται τον εαυτό τους στην μεγάλη Του ευσπλαχνία, ανεβάζουν την ψυχή τους στον Παράδεισο με πολλή σιγουριά και με λιγώτερο κόπο σωματικό.

Οι θείες δυνάμεις είναι παντοδύναμες

-         Γέροντα, πολλοί ανησυχούν. Τι θα γίνη με το ένα τι θα γίνη με το άλλο.

-         Κοίταξε να δεις. Τώρα ο Θεός , και να ήθελε να μας αφήσει ,δεν μπορεί.

-         Τι εννοείτε, Γέροντα;

-         Να, οι γονείς όταν φέρνουν ένα παιδάκι στον κόσμο, όσο  αγωνίζονται να το μεγαλώσουν, τόσο περισσότερο το αγαπούν και το πονούν. Έτσι και ο Θεός , μας έφερε στον κόσμο, αγωνίσθηκε κατά κάποιον τρόπο , μας μεγάλωσε, κουράσθηκε να μας κάνη ό,τι μας έκανε. Τώρα, και να θέλη να μας αφήση, δεν μπορεί , γιατί μας πονάει, αρκεί εμείς να έχουμε λίγο φιλότιμο. Αν έχουμε λίγο φιλότιμο, δεν θα χάσουμε τον Παράδεισο.

-         Γέροντα, είπατε ότι ο Καλός Θεός δεν θα μας αφήση…

-         Ναι, ο Θεός ποτέ δεν μας αφήνει. Εμείς Τον αφήνουμε. Όταν ο άνθρωπος δεν ζη πνευματικά , δεν δικαιούται την θεία βοήθεια. Όταν όμως ζη πνευματικά και είναι κοντά στο Θεό, την δικαιούται . Τότε, αν συμβή κάτι και πεθάνη, είναι έτοιμος για την άλλη ζωή , οπότε είναι κερδισμένος και σε αυτή τη ζωή και στην άλλη.

Η βοήθεια του θεού δεν εμποδίζεται ούτε από ανθρώπους ούτε από δαίμονες. Δεν είναι τίποτε δύσκολο για τον Θεό ούτε για έναν Άγιο. Το εμπόδιο σε εμάς τους ανθρώπους είναι η ολιγοπιστία , με την οποία εμποδίζουμε τις μεγάλες δυνάμεις να μας πλησιάσουν. Και ενώ υπάρχει τόσο μεγάλη δύναμη δίπλα μας, εμείς, επειδή υπάρχει μέσα μας σε μεγάλο βαθμό το ανθρώπινο στοιχείο, δεν μπορούμε να καταλάβουμε το θείο , που ξεπερνάει όλου του κόσμου τις ανθρώπινες δυνάμεις, γιατί οι θείες δυνάμεις είναι παντοδύναμες.  

Καθόμαστε πολλές φορές άδικα, ώρες ολόκληρες ,για να βρούμε μόνοι μας λύση σε ένα θέμα, χρησιμοποιώντας όλη την απειρία μας. Το κεφάλι μας γίνεται κουδούνι, ο ύπνος δεν μας πιάνει , γιατί μας έχει πιάσει το ταγκαλάκι με επίμονες σκέψεις. Τελικά βρίσκουμε μια λύση, αλλά μετά ο Θεός μας βρίσκει άλλη, καλύτερη λύση , που δεν την είχαμε σκεφθή εμείς, και μας μένουν ο πονοκέφαλος και τα ξενύχτια. Όσο και αν είναι σωστή η δική μας σκέψη, όταν δεν είναι ο Θεός μπροστά , το κεφάλι κουράζεται και έρχεται πονοκέφαλος ,ενώ η προσευχή με την εμπιστοσύνη στον Θεό ξεκουράζει. Για αυτό ας αφήνουμε με εμπιστοσύνη στον Θεό τα δυσκολοκατόρθωτα ανθρωπίνως και να μην στηριζώμαστε στις δικές μας ανθρώπινες προσπάθειες , και Εκείνος θα κάνει ό,τι είναι καλύτερο.

Και πάντα για καθετί που σκέφτεσθε να κάνετε, να λέτε « αν θέλη ο Θεός », μην πάθετε κι εσείς ό,τι έπαθε κάποιος μια φορά. Είχε αποφασίσει να πάη στο αμπέλι του για δουλειά. « Αύριο πρωί-πρωί ,λέει στην γυναίκα του , θα πάω στο αμπέλι » . « Αν θέλη ο Θεός ,θα πας » του λέει εκείνη. « Θέλει – δεν θέλει ο Θεός , λέει εκείνος, εγώ θα πάω » . Την άλλη μέρα ξεκίνησε νύχτα. Στον δρόμο εν τω μεταξύ πιάνει τέτοιος κατακλυσμός, που αναγκάσθηκε να γυρίσει πίσω. Δεν είχε φέξει ακόμη. Χτυπάει την πόρτα . « Ποιος είναι; » , ρωτάει η γυναίκα του. « Αν θέλει ο Θεός, λέει εκείνος, ο άνδρας σου είμαι »  !

Όλα να μας ανεβάζουν στον Θεό

-         Γέροντα, μας έχετε πει όλα να μας ανεβάζουν προς τα πάνω, προς τον Θεό. Πώς θα το πετύχουμε αυτό;

-         Όταν τα αξιοποιήτε όλα προς το καλό. Όλα αν τα στρέψη στα πνευματικά κανείς, ξέρετε τι πνευματικό κέρδος βγάζει και τι πνευματική πείρα αποκτάει; Πιάνεις το τούβλο, μπορείς να πιάσης τον Θεό! Πιάνεις αυτό, να πιάσης τον Θεό! Πιάνεις εκείνο, να πιάσης τον Θεό! Πιάνεις το άλλο, να πιάσης τον Θεό! Ναι, με όλα να πιάνετε τον Θεό! Αν δεν δουλεύη κανείς έτσι, αν μέσα από όλα αυτά δεν βλέπη τον Θεό, βάλε τον μέσα στην Εκκλησία, θα είναι μακριά από τον Θεό. Δώσε του ψαλτικά να ψάλη, θα είναι μακριά από τον Θεό. Δώσε του βιβλίο πνευματικό να διαβάση, πάλι θα είναι μακριά από τον Θεό. Ό,τι πνευματικό κι αν του δώσης να κάνη, δεν τον πάει στον Θεό.

Καθένας, ο,τιδήποτε βλέπει, ο,τιδήποτε φτιάχνει, είτε ράβει είτε κεντάει, όλα να τα αξιοποιεί πνευματικά. Λουλούδια βλέπει; Είδε τον Θεό. Γουρούνια βλέπει; Ναι, βρε παιδί, πάλι είδε τον Θεό! Θα πης: « Από το γουρούνι μπορώ να δω τον Θεό; » . Ναι, από το γουρούνι. Βλέπεις πως το έχει κάνει ο Καλός Θεός ! Του έχει δώσει ένα ρύγχος, να σκάβη στο χώμα και να βρίσκη τους βολβούς μέσα στην γη, χωρίς να βλέπη. Η μύτη του να είναι έτσι, που να μην κόβεται, όταν συναντάη ξυράφια , γυαλιά, αγκάθια κ.λ.π. ! Όχι μόνον όταν βλέπη κανείς ένα όμορφο και ευωδιαστό λουλούδι, να λέη «  με τι σοφία το δημιούργησε ο Θεός! » , αλλά και όταν βλέπη το γουρούνι κι εκεί να βλέπη τον Θεό! Και αν σκεφθώ ότι ο Θεός μπορούσε να με κάνη γουρούνι και με έκανε άνθρωπο ! Σας φαίνεται παράξενο; Δεν μπορούσε να μας είχε κάνει γουρούνια ο Θεός; Οι κυνηγοί τραυματίζουν το αγριογούρουνο και πολλές φορές δεν το βρίσκουν. Πάνε μετά τα αγρίμια και το τρώνε το καημένο ζωντανό ! Ιατρική περίθαλψη δεν έχει και βασανίζεται, παρόλο που τον Δημιουργό του δεν Τον έχει πληγώσει. Ενώ ο άνθρωπος και τον Δημιουργό του Τον έχει πληγώσει και Τον πληγώνει συνέχεια και  έχει και αχαριστία πολλές φορές. Για αυτό λέω να δουλεύετε σωστά. Πόσο καλά τα έκανε όλα ο Θεός! Τι δύναμη δίνει ο Θεός και  στα ζώα ! Λέει ο γιατρός: « Για να έχης γερούς μύες, να τρως κρέας » . Και βλέπεις, οι ταύροι χόρτο τρώνε, οι καημένοι, και όμως έχουν κάτι μπράτσα! Εκεί δεν βλέπεις τον Θεό; Μόνο με χόρτο δηλαδή που τρώνε τους δυναμώνει ο Θεός. Πόσο μάλλον τον άνθρωπο! Το καταλάβατε;

Όταν κανείς δουλεύη με αυτόν τον τρόπο, φθάνει σε μια κατάσταση να βοηθιέται όχι μόνον από τους Αγίους αλλά και από τους αμαρτωλούς. Ο Άγιος μας ενισχύει με το άγιο παράδειγμά του. Ο αμαρτωλός μας συγκρατεί με την πτώση του, μας βάζει χαλινό. Μας φρενάρει ,όχι για να μην ξεπέσουμε στα μάτια των άλλων, αλλά για να μη λυπήσουμε τον Θεό. 

Πίστη και αγάπη

-                                Γέροντα, τι σχέση υπάρχει ανάμεσα στην πίστη και την αγάπη;

-                                Πρώτα είναι η πίστη και μετά έρχεται η αγάπη.  Πρέπει να πιστεύη κανείς ,για να αγαπάη. Δεν μπορεί να αγαπήση κάτι που δεν το πιστεύει. Για αυτό, για να αγαπήσουμε τον Θεό, πρέπει να πιστέψουμε στον Θεό. Ανάλογη με την πίστη που έχει κανείς είναι και η ελπίδα και η αγάπη  και η θυσία για τον Θεό και τον πλησίον. Η θερμή πίστη στον Θεό γεννάει την θερμή αγάπη προς τον Θεό και προς την εικόνα του θεού, τον συνάνθρωπό μας. Και από την υπερχείλιση της αγάπης μας – που δεν χωράει στην καρδιά και χύνεται έξω- ποτίζονται και τα καημένα τα ζώα. Πιστεύουμε πολύ, αγαπάμε πολύ . Αν η πίστη μας είναι χλιαρή, και η αγάπη μας θα είναι χλιαρή. Αν η πίστη μας είναι θερμή, και η αγάπη μας θα είναι θερμή.

Η πίστη μας πρέπει να έχη φιλότιμο και από εκεί ξεκινάει και ο φιλότιμος αγώνας. Και όσο αγωνίζεται κανείς, τόσο αυξάνει και η πίστη, αυξάνει και η αγάπη. Πολύ βοηθάει στον φιλότιμο αυτό αγώνα να σκέφτεται ο άνθρωπος τις ευεργεσίες του Θεού. Ένας που έχει φιλότιμο δεν σκέφτεται αν υπάρχει ή δεν υπάρχει Παράδεισος , αλλά αγωνίζεται , γιατί πιστεύει στον Θεό και Τον αγαπάει. Ενώ ένας που δεν έχει φιλότιμο, θα αρχίσει να σκέφτεται: « Και γιατί να αγωνισθώ; Άρaγε υπάρχει Παράδεισος;  Υπάρχει Κρίση; » . Και όταν κανείς είναι αχάριστος, ό,τι και να τον κάνης, αχάριστος θα είναι. Ο φιλότιμος και στους πειρασμούς δοξολογεί τον Θεό και σιγά-σιγά φθάνει να ευγνωμονή συνέχεια τον Θεό, οπότε έρχεται η θεία αλλοίωση στην ψυχή του και χαίρεται συνέχεια και αγάλλεται. Άλλος και πειρασμούς μπορεί να μην έχη , αλλά μόνον ευλογίες, και ποτέ να μην είναι ευχαριστημένος.

Μετά την αγάπη προς τον Θεό έρχεται η θυσία. Και όταν υπάρχη θυσία χωρίς ιδιοτέλεια , τότε αρχίζει κανείς να έχη και θεία γεγονότα. Να κάνω μια θυσία όχι για τίποτε άλλο, αλλά για τον Θεό που έφτιαξε αυτό το σύμπαν και μας δίνει τόσες ευλογίες. Βλέπεις, οι ειδωλολάτρες που θεοποιούσαν την φύση , λάτρευαν τον ήλιο, τα ποτάμια και έφθαναν να θυσιασθούν για αυτή τους την πίστη. Αν λοιπόν εκείνοι θυσιάζονταν για την δημιουργία, πόσο μάλλον εμείς πρέπει να θυσιασθούμε για τον Δημιουργό!

Οι άνθρωποι δεν πιστεύουν και για αυτό δεν θυσιάζονται. Όλη η αδιαφορία από εκεί  ξεκινάει. Άλλος βρίζει τα θεία, άλλος μισοπιστεύει και ταλαιπωρείται.  Για να χαίρεται πραγματικά κανείς, πνευματικά, πρέπει να πιστεύη και να αγαπάη.

Πνευματική μελέτη

-                            Γέροντα, άνθρωποι που αρχίζουν να έχουν την καλή ανησυχία, τι βιβλία να διαβάσουν για να βοηθηθούν;

-                            Να διαβάσουν πρώτα το Ευαγγέλιο, για να μάθουν τι θα πη ο Χριστός. Να συγκλονισθούν λίγο, και ύστερα να διαβάσουν την Παλαιά Διαθήκη . Ξέρεις τι κόπος είναι, όταν δεν έχουν διαβάσει τίποτε και σου ζητούν βοήθεια; Σαν να πηγαίνη ένα παιδί του Δημοτικού Σχολείου σε καθηγητή Πανεπιστημίου και να του λέη: « Βοήθησέ με ». Τι να του πη ο καθηγητής; " Ένα κι ένα ίσον δύο " ; Άλλοι πάλι δεν έχουν την καλή ανησυχία . Έρχονται και λένε: " Δεν έχω κανένα πρόβλημα, μια χαρά είμαι, πάτερ, απλώς πέρασα να σε δω » . Ποτέ ο άνθρωπος δεν μπορεί να πη ότι δεν έχει τίποτε. Κάτι θα έχη. Ο αγώνας για πνευματική ζωή δεν τελειώνει ποτέ. Ή μερικοί μου λένε: « Να μας πης πνευματικά ». Σαν να πάνε στον μπακάλη και του λένε: « Δώσε μας ψώνια  ». Τα χάνει και ο μπακάλης . Δεν έχουν κάτι το συγκεκριμένο να ζητήσουν και να πουν " μου χρειάζεται τόση ζάχαρη, τόσο ρύζι κ.λ.π. ", αλλά λένε " δώσε μας ψώνια ". Ή σαν να πάνε στον φαρμακοποιό και του λένε « δώσε μας φάρμακα! » , χωρίς να του πούνε προηγουμένως από τι πάσχουν ή αν πήγαν στον γιατρό και τι τους είπε ο γιατρός. Άντε τώρα να βρης άκρη ! Βλέπεις, εκείνος που έχει πνευματική ανησυχία , βρίσκει τι του λείπει , το ζητάει και ωφελείται. Εγώ, ως αρχάριος, όταν διάβαζα κάτι, το αντέγραφα, για να μην το ξεχάσω , και προσπαθούσα να το εφαρμόσω. Δεν διάβαζα, για να περνάω ευχάριστα την ώρα μου. Υπήρχε μέσα μου η καλή ανησυχία και , όταν δεν καταλάβαινα κάτι, ρωτούσα να μάθω πως είναι . Λίγο διάβαζα, πολύ ήλεγχα τον εαυτό μου με αυτά που διάβαζα. « Πού βρίσκομαι;Τι να κάνω ; »  . Κάθιζα τον εαυτό μου στο σκαμνί . Δεν τα περνούσα αυτά που διάβαζα έτσι αφορολόγητα.

Σήμερα οι άνθρωποι καταλήγουν από την πολλή μελέτη να είναι μαγνητόφωνα και να γεμίζουν τις κασσέττες τους με περιττά  πράγματα. « Η άνευ πράξεως » όμως διδασκαλία είναι κατά τον Αββά Ισαάκ « παρακαταθήκη εντροπής ». Βλέπεις , πολλοί που ενδιαφέρονται για  τον αθλητισμό διαβάζουν αθλητικά περιοδικά ή εφημερίδες και κάθονται. Μπορεί να είναι σαν τα μοσχάρια, αλλά θαυμάζουν τους αθλητές: « Α,. καταπληκτικός αυτός, λένε, μπράβο! Ω!... ». Δεν χύνουν όμως λίγο ιδρώτα ούτε χάνουν κανένα κιλό βάρος. Διαβάζουν- διαβάζουν αθλητικά και ξαπλώνουν. Έτσι δεν ωφελούνται. Μένουν με την ευχαρίστηση του διαβάσματος . Οι κοσμικοί , άλλοι διαβάζουν εφημερίδα, άλλοι διαβάζουν ένα ρομάντζο, μια περιπέτεια, άλλοι παρακολουθούν στο γήπεδο πως παίζουν , και περνάνε την ώρα τους. Το ίδιο κάνουν και μερικοί που διαβάζουν πνευματικά. Μπορεί να ξενυχτούν και να διαβάζουν πνευματικά βιβλία με μανία και να ευχαριστιούνται. Παίρνουν ένα πνευματικό βιβλίο ,κάθονται και λίγο αναπαυτικά και διαβάζουν. « Ωφελήθηκα »,λέει ο άλλος . Καλύτερα πες ότι ευχαριστήθηκες, ότι πέρασες ευχάριστα την ώρα σου. Γιατί αυτό δεν είναι ωφέλεια. Ωφελείσαι, μόνον ,όταν δης τι λέει αυτό που διαβάζεις, ελέγχης τον εαυτόν σου και προσπαθής να τον ζορίζης στην εφαρμογή: « Τι λέει αυτό που διάβασα; Εγώ που βρίσκομαι πνευματικά; Τι πρέπει να κάνω; » . Ύστερα, όσο περισσότερα μαθαίνη κανείς, τόσο περισσότερη ευθύνη έχει. Δεν λέω να μην διαβάζη, για να μην ξέρει πολλά και  να μην έχη ευθύνη, γιατί αυτό είναι πονηριά, αλλά να μη  διαβάζη μόνο για να ευχαριστιέται. Το κακό είναι ότι, αν διαβάζη και έχη δυνατή μνήμη, θυμάται πολλά, μπορεί και να λέη και πολλά και να ξεγελάη τον εαυτό του, να νομίζη δηλαδή ότι τα εφαρμόζει κιόλας. Έτσι δημιουργεί ψευδαίσθηση και στον εαυτό του και στους άλλους. Για αυτό να μην αναπαύετε τον λογισμό σας στα πολλά διαβάσματα . Να στραφήτε στην εφαρμογή. Τα πολλά διαβάσματα μορφώνουν εγκυκλοπαιδικά. Έτσι δεν λέγεται;

-                            Ναι, Γέροντα.

-                            Σκοπός όμως είναι πως θα μορφωθώ θεοκεντρικά . Δεν πάω να γίνω καθηγητής Πανεπιστημίου, ώστε να είμαι υποχρεωμένος να ξέρω πολλά . Αλλά και αν μου χρειασθή  κάτι από την άλλη γνώση, εύκολα θα το μάθω, όταν αποκτήσω την θεοκεντρική μόρφωση. Κατάλαβες;

-                            Όταν έχη κανείς περισπασμό , συμφέρει να συγκεντρωθή με την μελέτη;

-                            Ναι, να διαβάση λίγο , κάτι πολύ δυνατό, για να θερμανθή η ψυχή. Έτσι καπακώνονται οι μέριμνες και ο νους μεταφέρεται σε θείο χώρο. Αλλιώς πάει ο νους σε αυτήν ή σε εκείνη την δουλειά, εκεί που σύχναζε τις περισσότερες ώρες.

-                            Γέροντα, όταν είναι κανείς κουρασμένος ή στενοχωρημένος, θέλει να διαβάση κάτι εύκολο, κανένα διήγημα, κανένα μυθιστόρημα κ.λ.π.

-                            Δεν υπάρχει κανένα πνευματικό βιβλίο που να είναι καλό για εκείνη την ώρα; Ο σκοπός δεν είναι να ξεχάση ο άνθρωπος την στενοχώρια του αλλά να λυτρωθή. Τα άλλο δεν λυτρώνει. Δεν βοηθούν την πνευματική ζωή τα μυθιστορήματα ή η εφημερίδα και η τηλεόραση. Πολλές φορές ακόμη και μερικά θρησκευτικά περιοδικά κάνουν ζημιά στους χριστιανούς , γιατί διεγείρουν τον μωρό ζήλο και προκαλούν σύγχυση. Προσέξτε. Μη διαβάζετε περιττά πράγματα τις ελεύθερες ώρες σας. Μερικά αναγνώσματα είναι σαν να τρως νεροκολοκύθες, σαν να ψάχνης στα άχυρα, να βρης ένα σπυρί σιτάρι. Λένε μερικοί: « Ναι, αλλά αυτά με ξεκουράζουν ». Μα πως σε ξεκουράζουν ,ευλογημένε, αφού σε ζαλίζουν και πονούν τα μάτια σου; Καλύτερα να κοιμηθής , για να ξεκουρασθής. Από το τι διαβάζει κανείς, θα καταλάβης την πνευματική του κατάσταση. Αν είναι πολύ κοσμικός , θα διαβάζη περιοδικά αισχρά. Αν είναι λίγο κοσμικός , θα διαβάζη  λιγώτερο βρώμικα ή εφημερίδες. Αν θρησκεύη , θα διαβάζη θρησκευτικά έντυπα ή σύγχρονα θρησκευτικά βιβλία ή πατερικά κ.ο.κ.

-                            Γέροντα, ποια πνευματικά βιβλία βοηθούν περισσότερο;

-                            Πολύ ωφελούν τα διάφορα πατερικά βιβλία , που στις μέρες μας, δόξα τω Θεώ, κυκλοφορούν κατά χιλιάδες. Σε αυτά βρίσκει κανείς ό,τι ποθεί , ό,τι του χρειάζεται. Είναι γνήσια πνευματική τροφή και οδηγούν με ασφάλεια στον πνευματικό δρόμο. Για να βοηθηθούν όμως πρέπει να διαβάζονται με ταπείνωση και προσευχή. Τα πατερικά κείμενα μοιάζουν με αξονικές τομογραφίες , γιατί όπως σε εκείνες φωτογραφίζεται η σωματική κατάσταση του ανθρώπου, έτσι και σε αυτά φωτογραφίζεται η πνευματική του κατάσταση. Κάθε πρόταση των πατερικών κειμένων δεν  κρύβει ένα αλλά πολλά νοήματα, και ο καθένας τα καταλαβαίνει ανάλογα με την πνευματική του κατάσταση. Καλό είναι να διαβάζη κανείς κείμενο και όχι μετάφραση. Επειδή ο μεταφραστής ερμηνεύει το πρωτότυπο ανάλογα με την δική του πνευματικότητα. Πάντως, για να κατανοήση κανείς τους Πατέρες, πρέπει να σφίξη τον εαυτό του, να συγκεντρώση τον νου του  και να ζη πνευματικά, γιατί το πνεύμα των Πατέρων γίνεται αντιληπτό μόνο με το πνεύμα. Ειδικά οι Ασκητικοί Λόγοι του Αββά Ισαάκ βοηθούν πολύ αλλά χρειάζονται να τους μελετάη λίγο- λίγο , για να αφομειώνη την τροφή. Ο Ευεργετινός είναι ευεργεσία μεγάλη γιατί μπορούμε να γνωρίσουμε όλο το Πνεύμα των Αγίων Πατέρων. Βοηθάει ,γιατί περιγράφει τους αγώνες των Πατέρων για όλα τα πάθη με την σειρά, και η ψυχή γνωρίζει πως εκείνοι δούλεψαν και βοηθιέται. Τα Συναξάρια πάλι είναι αγιασμένη ιστορία , για αυτό πολύ βοηθούν - ιδίως τα παιδιά - , αλλά να μην τα διαβάζουμε σαν ιστορίες.

Δεν χρειάζεται να έχουμε γνώση πολλή, για να αποκτήσουμε ευλάβεια. Εάν τα λίγα που ξέρουμε τα συλλογιζώμαστε, θα κεντηθή η καρδιά. Ένας από ένα τροπάριο τινάζεται στον αέρα, και άλλος τα ξέρει απέξω και δεν νοιώθει τίποτε , γιατί κινείται έξω από την πραγματικότητα. Διαβάζετε λοιπόν Πατέρες, έστω μια ή δυο γραμμές την ημέρα. Είναι βιταμίνες πολύ δυναμωτικές.

Σφράγισμα ίσον άρνηση

 Ενώ ξεκάθαρα ο Ευαγγελιστής Ιωάννης αναφέρει στην Αποκάλυψη για το χάραγμα, μερικοί δεν καταλαβαίνουν. Τι να τους πης; Ακούει δυστυχώς κανείς ένα σωρό ανοησίες του μυαλού από ορισμένους σημερινούς «  Γνωστικούς » . Ένας λέει: « Εγώ θα δεχθώ την ταυτότητα με το 666 και θα βάλω και έναν σταυρό » . Άλλος: « Εγώ θα δεχθώ το σφράγισμα στο μέτωπο και θα κάνω και έναν σταυρό στο μέτωπο… » και ένα σωρό παρόμοιες  ανοησίες . Νομίζουν ότι θα αγιασθούν με αυτόν τον τρόπο , ενώ αυτά είναι πλάνες. Ένας δεσπότης μου είπε: « Εγώ εκεί που θα υπογράψω θα βάλω δίπλα έναν σταυρό. Δεν τον αρνούμαι τον Χριστό, απλώς εξυπηρετούμαι  ». «  Εντάξει , του λέω, εσύ είσαι δεσπότης και βάζεις στο όνομά σου λόγω ιδιότητος έναν σταυρό. Ο άλλος είναι αρχιμανδρίτης και βάζει και αυτός λόγω ιδιότητος έναν σταυρό. Ο κόσμος τι θα κάνη; » . Το βρώμικο δεν αγιάζεται. Το καθαρό νερό δέχεται την Χάρη και γίνεται αγιασμός. Τα ούρα δεν γίνονται αγιασμός. Η πέτρα με θαύμα γίνεται ψωμί. Η ακαθαρσία δεν δέχεται αγιασμό. Επομένως, ο διάβολος, ο Αντίχριστος, όταν είναι στην ταυτότητά μας ή στο χέρι ή στο μέτωπό μας, με το σύμβολο του , δεν αγιάζεται , αν βάλουμε και έναν σταυρό. Έχουμε την δύναμη του Τιμίου Σταυρού, του Αγίου Συμβόλου, την θεία Χάρη του Χριστού, μόνον όταν διατηρούμε την Χάρη του Αγίου Βαπτίσματος, με το οποίο απαρνούμαστε τον σατανά, συντασσόμαστε με τον Χριστό και δεχόμαστε το άγιο Σφράγισμα. « Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου » . Βλέπεις, προχωράνε  με μια λογική … Θα βάλουν δίπλα κι έναν Σταυρό, και εντάξει ! Και ενώ βλέπουμε ότι ο Απόστολος Πέτρος εξωτερικά αρνήθηκε τον Χριστό, αλλά και αυτό ήταν άρνηση, αυτοί αρνούνται το άγιο Σφράγισμα του Χριστού που τους δόθηκε με το Άγιο Βάπτισμα, με το να δέχωνται την σφραγίδα του Αντιχρίστου, και λένε ότι έχουν μέσα τους τον Χριστό!!

-                                Γέροντα, αν κάποιος δεχθή το σφράγισμα από άγνοια;

-                                Από αδιαφορία θα είναι . Τι άγνοια, όταν είναι ξεκάθαρα τα πράγματα; Και να μην ξέρη κανείς, πρέπει να ενδιαφερθή, να μάθη. Αν πούμε ότι δεν ξέραμε, για αυτό δεχθήκαμε το σφράγισμα, θα μας πη ο Χριστός: « Υποκριταί, το μεν πρόσωπον του ουρανού γινώσκετε διακρίνειν, τα δε σημεία των καιρών ου δύνασθε γνώναι ; » .

Έστω και εν αγνοία του να σφραγισθή κάποιος , χάνει την Θεία Χάρη και δέχεται την δαιμονική ενέργεια. Βλέπεις, το παιδάκι στο Άγιο Βάπτισμα, όταν ο ιερεύς το βουτάη στο νερό, λαμβάνει το Άγιο Πνεύμα, χωρίς εκείνο να το ξέρη και μετά κατοικεί μέσα του  η θεία Χάρις. 

Τι βοηθάει στην πνευματική πρόοδο

Οι άνθρωποι που τους χτύπησαν μερικοί βαρδάρηδες – δοκιμασίες - , είτε γιατί το επέτρεψε ο Θεός, για να τους φρενάρη, είτε από φθόνο του πονηρού, χρειάζονται μετά πολλές λιακάδες και δροσιά πνευματική ,για να ανθήσουν και να καρποφορήσουν. Όπως και τα δέντρα, όταν ξεθαρρεύουν από τις χειμωνιάτικες λιακάδες, αλλά τα φρενάρη ο βαρδάρης, χρειάζονται μετά συνέχεια λιακάδες ανοιξιάτικες και βροχούλα, για να κυκλοφορήσουν οι χυμοί και να βγάλουν άνθη και καρπούς.

-                                Γέροντα, για να πάρη κανείς την πνευματική στροφή, τι χρειάζεται;

-                                Φιλότιμος αγώνας με ελπίδα και εμπιστοσύνη στον Θεό. Η εμπιστοσύνη στον Θεό και η απλότητα με τον φιλότιμο αγώνα φέρνουν την εσωτερική γαλήνη και σιγουριά , και τότε γεμίζει  η ψυχή από ελπίδα και χαρά. Χρειάζεται υπομονή , φιλότιμο και πνευματική παλληκαριά , για να στεφανωθή ο αθλητής. Η παλληκαριά ξεπηδάει από την φιλότιμη καρδιά . Και όταν κανείς κάνει κάτι με την καρδιά του για τον Χριστό, ούτε κουράζεται ούτε πονάη, γιατί ο πόνος για τον Χριστό είναι γλέντι πνευματικό. Η πνευματική ανάπτυξη μπορεί να γίνη πολύ σύντομα με λίγη φιλότιμη θέληση και παρακολούθηση του εαυτού μας. Στην συνέχεια θα βοηθιέται η ψυχή από τον Χριστό , την Παναγία, τους Αγγέλους και τους Αγίους. Πολύ βοηθάει επίσης η μελέτη, η προσευχή, η εσωστρέφεια, και να ησυχάζει κανείς λίγο.

Ο Χριστός μας δυναμώνει αυτούς που αγωνίζονται « τον καλό αγώνα » , τον οποίο έκαναν όλοι οι Άγιοι ,για να υποτάξουν την σάρκα στο πνεύμα. Ακόμη και όταν τραυματισθούμε, δεν πρέπει να χάσουμε την ψυχραιμία μας, αλλά να ζητήσουμε την βοήθεια του Θεού και να συνεχίσουμε τον αγώνα με γενναιότητα. Θα ακούση ο Καλός Ποιμήν και θα σπεύση αμέσως , όπως ο βοσκός, μόλις ακούσει ένα αρνάκι να βελάζη θλιβερά, όταν πληγώνεται ,ή κάποιος λύκος ή σκύλος το δαγκώνη, τρέχει ,για να το βοηθήση. Περισσότερο έχω αγαπήσει, έχω πονέσει και τους έχω στο νου μου συνέχεια αυτούς που είχαν ελεεινή ζωή και αγωνίζονται, παρά αυτούς που δεν βασανίζονται από πάθη. Και ο τσομπάνος το πληγωμένο ή αρρωστιάρικο αρνί πονάει περισσότερο και το περιποιείται ιδιαίτερα, μέχρι να πάρη επάνω του και αυτό.

Εάν πάλι αγωνιζώμαστε σωστά, αλλά δεν βλέπουμε καμμιά πρόοδο, συμβαίνει μερικές φορές το εξής: Ο δαίμονας , επειδή του κηρύξαμε τον πόλεμο, ζήτησε ενίσχυση από τον σατανά. Έτσι, εάν πέρυσι πολεμούσαμε με έναν δαίμονα, εφέτος πολεμάμε με πενήντα, του χρόνου θα πολεμάμε με περισσότερους κ.ο.κ. Αυτό δεν επιτρέπει ο Θεός να το δούμε, για να μην υπερηφανευθούμε. Χωρίς εμείς να το καταλαβαίνουμε, ο Θεός εργάζεται στην ψυχή μας, όταν βλέπη καλή διάθεση.

-                                Γέροντα, όταν κανείς αγωνίζεται και πράγματι δεν προοδεύη, τι φταίει;

-                                Μπορεί να αγωνίζεται υπερήφανα. Αλλά να σας πω και τί παθαίνουν μερικοί και δεν προοδεύουν; Ενώ έχουν προϋποθέσεις , τις σπαταλούν σε μικροπράγματα και μετά δεν έχουν δυνάμεις, για να ανταποκριθούν στον πνευματικό αγώνα. Ας πούμε ότι ξεκινάμε να κάνουμε μια επίθεση στον εχθρό και ετοιμαζόμαστε με όλα τα απαραίτητα , για να τον αντιμετωπίσουμε. Εκείνος όμως, επειδή φοβάται ότι δεν θα τα βγάλη πέρα, προσπαθεί να μας διασπάση και να τραβήξη αλλού την προσοχή μας με σαμποτάζ και προσβολές σε άλλα σημεία. Εμείς στρέφουμε την προσοχή μας εκεί. Στέλνουμε δυνάμεις δεξιά και αριστερά. Ο καιρός περνά. Τα πολεμοφόδια και τα τρόφιμα λιγοστεύουν. Δίνουμε παλιό ρουχισμό στο στράτευμα. Οι στρατιώτες αρχίζουν να γογγύζουν. Και το αποτέλεσμα είναι να εξαντληθούν όλες οι δυνάμεις μας και να μην αντιμετωπίσουμε τον εχθρό. Έτσι κάνουν και  μερικοί πάνω στον πνευματικό αγώνα.

-                                Γέροντα, στην πνευματική πρόοδο δεν βοηθάει και το περιβάλλον;

-                                Ναι, βοηθάει, αλλά μερικές φορές μπορεί ένας να ζη ανάμεσα σε Αγίους και να μην κάνη προκοπή. Υπήρχε μεγαλύτερη προϋπόθεση για τον Ιούδα , που ήταν συνέχεια μαζί με τον Χριστό; Ο Ιούδας δεν είχε ταπείνωση ούτε καλή διάθεση. Και μετά την προδοσία του πάλι δεν ταπεινώθηκε. Βρόντησε τα αργύρια με θυμό και εγωισμό και πήγε με πονηριά στην αγχόνη. Και οι Φαρισαίοι κινήθηκαν σαν τον διάβολο. Αφού έγινε  η δουλειά τους , είπαν στον Ιούδα: « Συ όψει » . Ο Θεός ενεργεί ανάλογα με την κατάσταση του ανθρώπου. Το Πνεύμα το Άγιο, δεν εμποδίζεται από τίποτε. Αυτό που κατάλαβα είναι ότι, όπου κι αν βρεθή κανείς, αν αγωνισθή φιλότιμα, μπορεί να πετύχει το ποθούμενο, την σωτηρία της ψυχής του. Εδώ ο Λωτ ζούσε μέσα στα Σόδομα και στα Γόμορρα και σε τι πνευματική κατάσταση ήταν! Τώρα, είτε το θέλουμε, είτε δεν το θέλουμε, πρέπει να αγωνισθούμε να γίνουμε καλύτεροι, ώστε να ενεργή η Θεία Χάρις μέσα μας. Τα γεγονότα μας αναγκάζουν και θα μας αναγκάζουν να πλησιάσουμε περισσότερο στον Θεό, για να έχουμε θεϊκή δύναμη , ώστε να αντιμετωπίζουμε σωστά κάθε κατάσταση - και φυσικά ο Καλός Θεός δεν θα μας αφήση. Θα μας προστατεύση.

Πάντως να ξέρουμε, όταν καλυτερεύουμε την πνευματική μας κατάσταση, τότε και εμείς νιώθουμε καλύτερα, αλλά και τον Χριστό χαροποιούμε. Ποιος μπορεί να φαντασθή την μεγάλη χαρά που αισθάνεται ο Χριστός, όταν τα παιδιά Του προχωρούν; Εύχομαι να κάνουν όλοι οι άνθρωποι πνευματική προκοπή και να ενωθούν με τον Χριστό, που είναι το Α και το Ω. Όταν από το Α και το Ω εξαρτάται όλη η ζωή μας, τότε όλα είναι αγιασμένα.

Τι σκανδαλοποιοί είναι μερικοί

Εύκολα μην πιστεύετε σε ό, τι ακούτε, για τι είναι και μερικοί που τα λένε όπως εκείνοι τα καταλαβαίνουν. Πήγε μια φορά ένας στον Χατζηεφεντή και του λέει: « Να έχω την ευχή σου , Χατζηεφεντή, εκατό φίδια μαζεύτηκαν εκεί επάνω » . «  Εκατό φίδια; Πού βρέθηκαν; » ,απόρησε ο Άγιος Αρσένιος. « Ε, αν δεν ήταν εκατό, πενήντα θα ήταν σίγουρα » . « Πενήντα φίδια! » . « Είκοσι πέντε πάντως θα ήταν» !  « Είκοσι πέντε φίδια άκουσες να μαζεύτηκαν ποτέ ; », του λέει πάλι ο Άγιος. Μετά του λέει ότι ήταν δέκα οπωσδήποτε. « Καλά, του λέει ο Άγιος, συνέδριο είχαν και μαζεύτηκαν δέκα φίδια; Πάψε. Δεν είναι δυνατόν! » . « Πέντε θα ήταν », λέει τότε εκείνος. « Πέντε; ». « Ε, δύο θα ήταν » . Ύστερα τον ρωτάει ο Άγιος Αρσένιος : « Τα είδες; » . « Όχι, λέει , τα άκουσα να κάνουν μέσα στα κλαδιά “ σσσς…” » . Μπορεί δηλαδή να ήταν και καμμιά σαύρα! ... Εγώ από όσα ακούω ποτέ δεν βγάζω συμπεράσματα, χωρίς να εξετάσω. Άλλος μπορεί να λέη κάτι, για να κατηγορήση, άλλος να το λέη απλά και άλλος σκόπιμα.

Τι σκανδαλοποιοί είναι μερικοί! Ήταν δυό φίλοι στην Κόνιτσα πολύ αγαπημένοι. Τις γιορτές και τις Κυριακές δεν γύριζαν μέσα στην πόλη. Έρχονταν στο μοναστήρι, στο Στόμιο. Έψελναν κιόλας. Ύστερα ανέβαιναν στο βουνό , στην Γκαμήλα. Μια μέρα ένας διεστραμμένος τύπος τους έβαλε σκάνδαλα. Πάει στον ένα και του λέει: « Ξέρεις τι είπε για σένα αυτός; Αυτό και αυτό » . Αμέσως έγιναν και οι δύο θηρία και πιάνουν έναν καυγά μέσα στο μοναστήρι! Εν τω μεταξύ εκείνος που έβαλε το φυτίλι έφυγε, και αυτοί δώστου να μαλώνουν. Ο μικρότερος ήταν και λίγο νευρικός και έβριζε τον μεγαλύτερο. « Τώρα, λέω, τι να κάνω; Βρε τον πειρασμό, τι κάνει! ». Πάω και λέω στον μεγάλο : « Kοίταξε, μικρός είναι. Αφού είναι και λίγο νευρικός , μην τον παρεξηγής. Ζήτησέ του συγγνώμη » . « Πάτερ, τι συγγνώμη να ζητήσω, μου λέει, δεν βλέπεις πώς με βρίζει; Εγώ ούτε καν έχω ιδέα από αυτά που λέει ». Πάω και στον μικρό και του λέω: « Κοίταξε, μεγάλος είναι. Δεν είναι έτσι που τα βλέπεις τα πράγματα. Πήγαινε, ζητησέ του συγγνώμη ». Αρπάχθηκε εκείνος. Έβαλε τις φωνές: « Θα μαλώσουμε και μαζί, Πάτερ! ». « Ε, να μαλώσουμε ,ρε Παντελή! Άφησέ με όμως να ετοιμασθώ λίγο… », του είπα και έφυγα. Έξω από το μοναστήρι είχα κάτι ξύλα μακριά, για να φράξω τον κήπο. Πάω, παίρνω από τετρακόσια μέτρα μακριά ένα ξύλο κοντά στα πέντε μέτρα και το σβάρνιζα σιγά-σιγά, για να τον κάνω να γελάση. Εκείνος άκουγε που το σβάρνιζα, αλλά πού να φαντασθή τι το  ήθελα! Μπήκα μέσα στην αυλή, σβαρνίζοντας το ξύλο, μέχρι που έφθασα κάτω από τον νάρθηκα. « Σταμάτα ,ρε Παντελή, να μαλώσουμε! », του λέω. Έσκασαν στα γέλια και οι δύο, μόλις κατάλαβαν τι το ήθελα το ξύλο! Αυτό ήταν. Έσπασε ο πάγος. Έσκασε ο διάβολος. « Είστε στα καλά σας; τους λέω. Τι είναι αυτά;». Και αγαπήθηκαν πάλι.

-                                Η διαβολή την ίδια μέρα έγινε;

-                                Ναι, και βρίζονταν άσχημα! Βλέπεις ο διάβολος τι κάνει; Ο άλλος ίσως τους ζήλευε  που ήταν τόσο αγαπημένοι σαν αδέλφια, διέβαλε τον έναν στον άλλον και έφυγε. Η διαβολή είναι πολύ κακό. Για αυτό και ο πειρασμός λέγεται διάβολος. Διαβάλλει. Άλλα λέει στον έναν, άλλα στον άλλον και δημιουργεί σκάνδαλα. Και είδες, τα πίστεψαν οι καημένοι και πιάστηκαν!

-                                Επίτηδες τα είπε εκείνος;

Nαι, για να τους χωρίση από… αγάπη , ήγουν από φθόνο…

  Ύπουλος τρόπος εισαγωγής του σφραγίσματος

Σιγά-σιγά, μετά την κάρτα και την ταυτότητα ,δηλαδή το « φακέλωμα » , θα προχωρήσουν πονηρά στο σφράγισμα. Με διάφορα πονηρά μέσα θα κάνουν εκβιασμούς, για να δέχωνται οι άνθρωποι το σφράγισμα στο μέτωπο ή στο χέρι. Θα στριμώξουν τα πράγματα και θα πουν : « Μόνο με τις κάρτες θα κινήσθε. Τα χρήματα θα καταργηθούν » . Θα δίνη κανείς την κάρτα στο κατάστημα και θα ψωνίζη, και ο καταστηματάρχης θα παίρνη τα χρήματα από την Τράπεζα. Όποιος δεν θα έχη κάρτα, δεν θα μπορή ούτε να πουλάη ούτε να αγοράζει . Από το άλλο μέρος θα αρχίσουν να διαφημίζουν « το τέλειο σύστημα » , το σφράγισμα με ακτίνες λέιζερ στο χέρι ή στο μέτωπο , που δεν θα διακρίνεται εξωτερικά. Συγχρόνως στην τηλεόραση θα δείχνουν ότι ο τάδε πήρε την κάρτα του τάδε και του πήρε τα χρήματα από την Τράπεζα και θα λένε συνέχεια: « Πιο σίγουρο είναι το σφράγισμα με ακτίνες λέιζερ στο χέρι ή στο μέτωπο , γιατί μόνον ο κάτοχος ξέρει το νούμερό του. Το σφράγισμα είναι το τελειότερο σύστημα. Ούτε το κεφάλι μπορεί να πάρη ο άλλος ούτε το χέρι ούτε το σφράγισμα το βλέπει ». Γι’ αυτό αφήνουν τώρα τους ληστές , τους κακοποιούς , να οργώνουν. Δεκαπέντε Κελλιά λήστεψαν εκεί γύρω στις Καρυές. Έναν τον σκότωσαν, για να τον ληστέψουν. ΄Ετσι θα βρη τότε ευκαιρία ο καθένας να καταπατήση και να πάρη ό,τι θέλει. Ας πούμε, αν θέλη να καταπατήση ένα χωράφι, θα πη ότι ήταν δήθεν του παππού του ή ότι το είχε νοικιάσει κάποτε για βοσκοτόπι , οπότε άντε να βρης άκρη. Θα πουν μετά οι αρμόδιοι: « Δυστυχώς δεν μπορούμε να τους ελέγξουμε . Ο έλεγχος μόνο με το κομπιούτερ μπορεί να γίνη » , και θα προχωρήσουν στο σφράγισμα. Θα χτυπάη μετά το κομπιούτερ , θα βλέπη αν είσαι σφραγισμένος, για να σε εξυπηρετήσει ή όχι.
Τα τριάμισι χρόνια θα είναι δύσκολα και θα την πληρώσουν μερικοί που δεν θα συμφωνήσουν με αυτό το σύστημα. Γι’ αυτούς όλο και κάποια αιτία θα βρίσκουν και θα τους κλείνουν στη φυλακή. Μετά έναν χρόνο θα τους πηγαίνουν σε άλλη πόλη για ανακρίσεις, για να περάσουν από άλλο δικαστήριο. Από την μια πόλη στην άλλη. Ύστερα θα πουν: « Μας συγχωρής, είσαι αθώος. Αν ήσουν σφραγισμένος , θα το ελέγχαμε σε ένα λεπτό. Τώρα δεν μπορούμε να κάνουμε τον έλεγχο » .
-Γέροντα, θα μπορούν να επιβάλουν με την βία το σφράγισμα;
-Μέχρι εκεί η … ευγένειά τους δεν θα φτάση! Θα είναι ευγενείς, γιατί θα είναι… Ευρωπαίοι. Θα δείξουν ανωτερότητα. Δεν θα βασανίζουν τους ανθρώπους , αλλά δεν θα μπορή να ζήση ο άνθρωπος , αν δεν έχει το σφράγισμα. Θα λένε: « Χωρίς το σφράγισμα ταλαιπωρείσθε! Αν το δεχόσασταν , δεν θα δυσκολευόσασταν » . Ούτε χρυσά νομίσματα ούτε δολλάρια, αν έχη , θα μπορή να τα χρησιμοποιή. Γι’ αυτό ,αν φροντίση κανείς να ζη από τώρα απλά, λιτά, θα μπορή να ζήση εκείνα τα χρόνια. Ν α έχη κανένα χωραφάκι, για να μπορή να καλλιεργήση λίγο σιτάρι, πατάτες. Να βάλη λίγα ελαιόδεντρα, και τότε με κανένα ζώο, καμμιά κατσίκα, λίγες κότες θα μπορή να αντιμετωπίση τις ανάγκες της οικογενείας του. Γιατί και προμήθειες να κάνης, δεν ωφελεί πολύ, αφού και τα τρόφιμα δεν κρατούν. Χαλούν γρήγορα. Φυσικά, το στρίμωγμα θα διαρκέση λίγο, τρία-τριάμισι χρόνια. Θα συντομευθούν οι ημέρες για τους εκλεκτούς. Δεν θα καταλάβουν πότε θα περάσουν. Ο Θεός δεν θα αφήση αβοήθητο τον άνθρωπο.
-Γέροντα, σ’ αυτά τα δύσκολα χρόνια θα επέμβη ο Χριστός;
-Ναι. Εδώ, βλέπεις, σε έναν αδικημένο που έχει καλή διάθεση , επειδή δικαιούται την θεία βοήθεια, παρουσιάζονται πολλές φορές οι Άγιοι , η Παναγία, ο Χριστός, για να τον σώσουν, πόσο μάλλον τώρα που θα βρίσκεται σε τόσο δύσκολη κατάσταση ο καημένος ο κόσμος. Τώρα μια μπόρα θα είναι, μια μικρή κατοχή του αντιχρίστου σατανά. Θα φάη μετά μια σφαλιάρα από τον Χριστό , θα συγκλονισθούν όλα τα έθνη και θα έρθη η γαλήνη στον κόσμο για πολλά χρόνια. Αυτήν την φορά θα δώση ο Χριστός μια ευκαιρία για να σωθή το πλάσμα Του. Θ αφήση το πλάσμα Του ο Χριστός; Θα παρουσιασθή στο αδιέξοδο των ανθρώπων , για να τους σώση από τα χέρια του Αντιχρίστου. Θα επιστρέψουν στον Χριστό και θα έρθη μια πνευματική γαλήνη σε όλην την οικουμένη για πολλά χρόνια. Μερικοί συνδυάζουν με αυτήν την επέμβαση του Χριστού την Δευτέρα Παρουσία. Εγώ δεν μπορώ να το πω. Ο λογισμός μου λέει ότι δεν θα είναι η Δευτέρα Παρουσία του Χριστού, όταν έρθει ως Κριτής, αλλά μια επέμβαση του Χριστού, γιατί είναι τόσα γεγονότα που δεν έχουν γίνει ακόμη. Θα επέμβει ο Χριστός , θα δώση μια σφαλιάρα σε όλο αυτό το σύστημα , θα πατάξη όλο το κακό και θα το βγάλη σε καλό τελικά. Θα γεμίσουν οι δρόμοι προσκυνητάρια. Έξω τα λεωφορεία θα έχουν εικόνες. Θα πιστέψουν όλοι οι άνθρωποι. Θα σε τραβάν, για να τους πης για το Χριστό! Έτσι θα κυρηχθή το Ευαγγέλιο σε ολόκληρη την οικουμένη και τότε ο Χριστός θα έρθη ως Κριτής να κρίνη τον κόσμο. Άλλο Κρίση, άλλο μία επέμβαση του Χριστού , για να βοηθήση το πλάσμα Του.

« Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν »

Ο άνθρωπος ,αν θέλη να μη βασανίζεται, πρέπει να πιστέψη στο « χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν »,που είπε ο Χριστός. Να απελπισθή δηλαδή από τον εαυτό του με την καλή έννοια και να πιστέψη στην δύναμη του Θεού. Όταν κανείς απελπισθή με την καλή έννοια από τον εαυτό του ,τότε βρίσκει τον Θεό. « Την πάσαν ελπίδα μου εις σε ανατίθημι » . Ακόμη και οι πιο πνευματικοί άνθρωποι δεν έχουν εξασφαλίσει την ζωή τους, για αυτό και κρατούν συνέχεια τον εαυτό τους στην ασφάλεια του Θεού, ελπίζουν στον Θεό και απελπίζονται μόνον από το « εγώ » τους, διότι το « εγώ » φέρνει στον άνθρωπο όλη την πνευματική δυστυχία.

Η αυτοπεποίθηση είναι ο μεγαλύτερος  και χειρότερος εχθρός μας , γιατί μας τινάζει ξαφνικά αλύπητα στον αέρα και μας αφήνη δυστυχισμένους στους δρόμους. Όταν ο άνθρωπος έχη αυτοπεποίθηση , δένεται και δεν μπορεί να κάνη τίποτε ή παλεύει μόνος του. Τότε επόμενο είναι να νικηθή από τον εχθρό ή να αποτύχη και να συντριβή το εγώ του. Ο Καλός Θεός πολλές φορές οικονομάει πολύ σοφά να δούμε και την θεία Του επέμβαση και την αποτυχία που είχαμε με την αυτοπεποίθησή μας. Όταν κανείς παρακολουθή και εξετάζη κάθε γεγονός που συμβαίνει στην ζωή του, αποκτάει πείρα, προσέχει και έτσι προοδεύει.

Ο Χριστός ζητούσε πρώτα την πίστη στην δύναμη  του Θεού και ύστερα έκανε το θαύμα. « Αν πιστεύης στην δύναμη του Θεού, θα γιατρευθής » , έλεγε. Όχι όπως λένε λανθασμένα μερικοί σήμερα: « Ο άνθρωπος έχει δυνάμεις , και αν πιστεύη στις δυνάμεις του , μπορεί να κάνη τα πάντα. « Να πιστεύης » δεν λέει και το Ευαγγέλιο; Συμφωνούμε επομένως ». Ναι, και ο Χριστός έλεγε « πιστεύεις ; » ,αλλά εννοούσε: « Πιστεύεις στον Θεό; Πιστεύεις ότι μπορεί ο Θεός; » . Ζητούσε την διαβεβαίωση του ανθρώπου ότι πιστεύει στον Θεό, και τότε βοηθούσε. Πουθενά το Ευαγγέλιο δεν λέει να πιστεύω στον εγωισμό μου, αλλά να πιστεύω στον Θεό, ότι μπορεί ο Θεός να με βοηθήση, να με θεραπεύση. Αυτοί όμως τα παίρνουν ανάποδα και λένε: « Ο άνθρωπος έχει δυνάμεις και πρέπει να πιστεύη στον εαυτό του » . Το να πιστεύη κανείς στον εαυτό του έχει ή εγωισμό ή δαιμονισμό.

- Γέροντα, αυτοί  οι άνθρωποι, όταν γίνεται ένα θαύμα, λένε ότι αυτό συνέβη, επειδή πίστευε ο άνθρωπος ότι θα γίνη.

- Πίσω από αυτήν την εγωιστική τοποθέτηση κρύβεται η ενέργεια του διαβόλου. Μπλέκουν αυτό που είπε ο Χριστός « πιστεύεις ; » με το δικό τους « πιστεύω » . Από εκεί ξεκινάει όλος αυτός ο δαιμονισμός που υπάρχει στον κόσμο. Σου λένε μετά « να μη σέβεσαι ούτε μεγάλο, ούτε μικρό, για να αποκτήσης προσωπικότητα » . Για αυτό ακούς κάτι συνθήματα: « Πάτησέ τους , σύντριψέ τους, για να πετύχης » . Ο σεβασμός θεωρείται κατεστημένο και ο διάβολος θριαμβεύει. Εδώ ένα παιδί, λίγο αν μιλήση με αναίδεια στους γονείς ή στους μεγαλυτέρους, το εγκαταλείπει η Χάρις του Θεού και δέχεται επιδράσεις δαιμονικές, πόσο μάλλον να το κάνη « τυπικό » αυτό ο άνθρωπος!

- Γέροντα, όταν κάποιος λέη ότι πιστεύει στον Θεό , αλλά δεν πιστεύει ότι ο Θεός μας προστατεύει;

- Τότε κάνει τον εαυτό του Θεό. Πως πιστεύει στον Θεό;

- Κάνει κάθε πρωί τον σταυρό του κ.λ.π.

- Αυτός λέει: « Πιστεύω στον Θεό, αλλά ο Θεός μας έδωσε μυαλό για να μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε ». Ή λέει: « Είμαι Θεός. Η Γραφή δεν λέει  “ θεοί έστε και υιοί Υψίστου πάντες ” ; Δεν σκέφτεται ότι για να είναι κανείς κατά χάριν Θεός, πρέπει να έχη Χάρη Θεού. Αλλά με το μυαλό του κάνει τον εαυτό του θεό. Άλλο να έχει Χάρη Θεού και να γίνη κατά χάριν Θεός , και άλλο να κάνη  τον εαυτό του θεό. Αυτό είναι το μπέρδεμα:Τον εαυτό του τον κάνει θεό και τελικά καταλήγει να είναι άθεος.